System kaucyjny w Polsce – czy jesteśmy na niego gotowi?

2025-02-03

thumbnail

System kaucyjny w Polsce rusza już w drugiej połowie 2025 roku, ale czy Polacy są na niego gotowi? Według najnowszego raportu, prawie 1/4 społeczeństwa nigdy o nim nie słyszała, a wśród tych, którzy coś wiedzą, krąży wiele mitów. Co więcej, choć większość ankietowanych dostrzega problem zaśmiecenia przestrzeni publicznej, młodsze pokolenia często nie widzą potrzeby zmian. Jakie są największe obawy związane z nowym systemem? Czy kaucja rzeczywiście skłoni nas do zwrotu opakowań? Sprawdzamy, co Polacy wiedzą i czego oczekują po nadchodzących zmianach.

Niska świadomość Polaków na temat systemu kaucyjnego

System kaucyjny ma wejść w życie w Polsce już od 1 października 2025 roku, jednak jak wynika z raportu „W pułapkach jednorazowości - czekając na kaucję”, prawie co czwarty Polak (23%) nigdy o nim nie słyszał. Oznacza to, że mimo zbliżających się zmian, wiedza na temat nowych zasad zbiórki opakowań wciąż nie jest powszechna. Jest to istotny problem, ponieważ system kaucyjny, aby skutecznie działał, wymaga aktywnego udziału społeczeństwa.

Co więcej, badanie wykazało, że wśród osób świadomych nadchodzących zmian, panuje wiele nieporozumień i mitów dotyczących działania systemu. Co piąty ankietowany uważa, że przed zwrotem do automatu należy zgnieść butelkę (22%), a inni sądzą, że trzeba oderwać nakrętki (15%) lub zdjąć etykiety (11%). Te błędne przekonania są szczególnie rozpowszechnione wśród najmłodszych respondentów (18-24 lata).

Czy Polska jest czystym krajem? Opinie są podzielone

Dane z raportu pokazują, że 67% Polaków dostrzega problem zaśmiecenia parków, ulic i terenów zielonych. Jednocześnie prawie co czwarty badany (23%) uważa, że w Polsce nie ma większego problemu z zaśmieceniem przestrzeni publicznej. Takie postrzeganie środowiska może mieć wpływ na podejście do systemu kaucyjnego – osoby nie widzące problemu śmiecenia mogą być mniej skłonne do aktywnego uczestnictwa w nowym modelu gospodarowania odpadami.

Ciekawą zależność widać w analizie odpowiedzi według grup wiekowych. Starsi respondenci częściej dostrzegają zanieczyszczenie otoczenia, podczas gdy młodsze pokolenie (18-24 lata) rzadziej uznaje je za problem. Może to wynikać z faktu, że młodsze osoby dorastały w czasach, gdy stan środowiska naturalnego był lepszy niż kilkadziesiąt lat temu.

Co najczęściej zaśmieca przestrzeń publiczną?

Według badania, wśród najczęściej spotykanych odpadów w lasach, parkach i na ulicach znajdują się:

Co ciekawe, odpady objęte systemem kaucyjnym (puszki i butelki plastikowe) nie należą do najczęściej widzianych śmieci. Puszki aluminiowe są jednymi z najrzadziej spotykanych (25% respondentów twierdzi, że widuje je sporadycznie, a 9% w ogóle). Wskazuje to na konieczność objęcia systemem również innych rodzajów odpadów, które bardziej przyczyniają się do zaśmiecania przestrzeni publicznej.

Obawy Polaków dotyczące systemu kaucyjnego

Mimo że system kaucyjny cieszy się wysoką akceptacją społeczną, wielu Polaków obawia się jego uciążliwości. Aż 42% badanych martwi się, że nie będzie mogło oddać opakowania w każdym sklepie. Ponadto 40% ankietowanych obawia się konieczności okazania paragonu, mimo że system został zaprojektowany jako bezparagonowy.

Innym problemem jest odległość do punktów zbiórki – 41% osób uważa, że będą musiały przebyć długą drogę, by zwrócić opakowanie. Co piąty respondent (22%) wskazuje również, że nie ma miejsca w domu na przechowywanie dodatkowych odpadów przed ich oddaniem do systemu.

Pozytywne aspekty systemu kaucyjnego

Pomimo pewnych obaw, Polacy dostrzegają również zalety wprowadzenia systemu kaucyjnego. 75% osób, które miały kontakt z podobnymi rozwiązaniami za granicą, uznało je za pozytywne doświadczenie.

System kaucyjny jest postrzegany jako sposób na poprawę czystości środowiska naturalnego. Kluczowe dla jego skuteczności będzie jednak odpowiednie ustalenie wysokości kaucji – badani uważają, że powinna ona wynosić minimum 1 zł za opakowanie, aby skutecznie motywować do jego zwrotu.

Jak skutecznie wdrożyć system kaucyjny?

Wprowadzenie systemu kaucyjnego wymaga dobrze zaplanowanej strategii komunikacyjnej. Kluczowe jest rozwiewanie mitów i edukowanie społeczeństwa na temat zasad jego działania.

Przydatne mogą być również kampanie skierowane do różnych grup wiekowych – starsze pokolenia są bardziej świadome problemu zaśmiecenia, więc łatwiej będzie ich przekonać do nowego rozwiązania. Wśród młodszych osób kluczowe będzie podkreślenie pozytywnych aspektów systemu, np. wpływu na środowisko i korzyści ekonomicznych.