Słoma zamiast cegieł. Rewolucja w budownictwie naturalnym

2025-02-12

Budownictwo naturalne nie jest jeszcze w Polsce popularne, ale warto na nie zwrócić uwagę. To niezwykle ciekawy trend, pozwalający budować domy w sposób przyjazny dla środowiska oraz zdrowia ludzi. Jednym z powszechnie wykorzystywanych materiałów jest… słoma.

Dostępne lokalnie i nieprzetworzone materiały to podstawa budownictwa naturalnego

Budownictwo naturalne opiera się na wykorzystaniu jako materiałów budowlanych surowców, które są naturalne, ale co równie ważne – są dostępne lokalnie i nie wymagają obróbki czy przetworzenia. Do takich materiałów należą do nich m.in. słoma, glina, drewno, wapno, kamień i coraz częściej konopie przemysłowe. Nie tworzą śladu węglowego, a wykorzystanie surowców, które są dostępnym na danym terenie, ogranicza także kwestię wpływu transportu na środowisko.

– Takie materiały naturalne umożliwiają wyjście z konsumpcyjnego wzorca budowania, w którym pozyskujemy zasoby, przetwarzamy je, wytwarzając odpady, zużywając wodę i energię – mówi architektka Magdalena Górska z pracowni eKodama. – Z budownictwem naturalnym wiąże się też pojęcie głębokiej ekologii. Jest to system filozoficzny i sposób na życie, w którym człowiek traktuje siebie jako naturalny element przyrody – dodaje.

Słoma to odpad rolniczy, z którego można budować domy

Jednym z materiałów, które wykorzystuje się w budownictwie naturalnym, jest słoma. Ten materiał jest powszechnie dostępny. Jako odpad rolniczy ma zerowy ślad węglowy, jest biodegradowalna, a jednocześnie może być bardzo trwała. Jest też dobrym izolatorem termicznym i akustycznym. Ze słomy można tworzyć budynki o różnych formach i stylach, również nowoczesnych.

Słomę w budownictwie wykorzystuje się w kilku postaciach. Jednym z podstawowych budulców są kostki słomy, a początki takiego budownictwa sięgają końca XIX wieku, kiedy wynaleziono kostkarkę do słomy. Początkowo w tej technologii budowano m.in. w USA, a najstarszy europejski budynek pochodzi z 1921 r. i istnieje do dziś.

W Polsce najbardziej popularną technologią jest tzw. straw bale, czyli w szkielecie drewnianym, wypełnionym słomą. Możliwe jest też zastosowanie prefabrykatów drewniano-słomianych, które przyspieszają proces budowy.

Kostki słomy można zastosować także jako konstrukcję samonośną, jest to tzw. strawbale loadbearing.

– Słomę można też wykorzystać jako materiał nośny, do dwóch-trzech kondygnacji, w postaci kostek „jumbo bales”. Słoma nie potrzebuje drewna, żeby unieść ciężar dachu, stropu i spełnić wszystkie normy – wyjaśnia Magdalena Górska.

Inną formą wykorzystania słomy jest tak zwana glina lekka – to technologia, w której wykorzystuje się glinę zmieszaną ze słomą.

Słoma i włókna słomiane stosuje się także do produkcji naturalnych materiałów izolacyjnych: termicznych i akustycznych.

Budownictwo naturalne to sposób na zdrowe domy

Budownictwo naturalne, w tym domy ze słomy są nie tylko przyjazne dla środowiska, ale i dla zdrowia ludzi. W budynkach spędzamy większość czasu, a ich wpływ na zdrowie jest nieustanny. Zastosowanie sztucznych materiałów, czy problemy z wilgocią i wentylacją, prowadzą do powstania tzw. syndromu chorego budynku. Tymczasem w budownictwie naturalnym stosuje się materiały, które nie zawierają związków lotnych.

– Materiały naturalne wyróżniają się tym, że są zdrowe i nie zawierają żadnych związków niekorzystnych dla zdrowia – podkreśla architektka.

Jednak nie jest to jedyna zaleta, bo bardzo ważny jest fakt, że ściany wykonane ze słomy i gliny „oddychają”, czyli są otwarte dyfuzyjnie, co oznacza, że są paroprzepuszczalne i regulują poziom wilgotności we wnętrzach. Tworzy to zdrowy mikroklimat, a jednocześnie eliminuje powstawanie problemów ze skraplaniem się wilgoci, powstawaniem grzybów i pleśni.

Trzeba również podkreślić, że ściany wykonane ze słomy i zabezpieczone tynkiem glinianym, wyróżniają się odpornością pożarową (REI90). Domy ze słomy mogą mieć nowoczesny wygląd i doskonale sprawdzają się we współczesnym budownictwie.

Ile kosztuje dom ze słomy i kto zajmie się budową takiego domu?

Koszty budowy domu ze słomy i gliny zależą od wybranej technologii oraz systemu budowy. Przy budowie z gliny zmieszanej ze słomą koszty ocenia się na 2 000-3 000 zł za 1 mkw. To mniej niż dom wzniesiony w popularnej technologii murowanej, gdzie za 1 mkw. trzeba zapłacić od 5 400 do ok. 5 800 zł. Natomiast w przypadku zastosowania szkieletu drewnianego w budynku ze słomy (czyli technologii stawbale) koszty będą wyższe niż domu murowanego o ok. 10-15 proc.

W Polsce rynek budownictwa ze słomy jest jeszcze niszowy. Takie domy wznosi około 10 firm, jednak zainteresowanie tą technologią rośnie. Magdalena Górska ocenia, że w Polsce budownictwo drewniane stanowi około 5% rynku, w tym budynki ze słomy to jest również około 5%.

Autor: Katarzyna Laszczak