Unia premiuje zielone technologie. Koniec dofinansowania kotłów na węgiel

2024-12-05

28 maja 2024 roku weszła w życie przekształcona Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), a Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, będzie musiała ją wdrożyć w życie. Większość przepisów ma zostać zaimplementowana do 29 maja 2026 roku, ale są i takie, które mają obowiązywać już od 1 stycznia 2025 roku.

Dotyczy to artykułu 17 ust. 5., który obliguje państwa członkowskie do nieudzielania żadnych zachęt finansowych do instalacji indywidualnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi, za wyjątkiem projektów już zatwierdzonych do realizacji.

Unia premiuje zielone technologie

Oznacza to, że od 1 stycznia 2025 roku dofinansowanie z unijnych programów wsparcia będzie można otrzymać wyłącznie na te kotły grzewcze, których działanie od momentu instalacji będzie oparte na paliwach odnawialnych. UE zezwala też na udzielenie zachęt finansowych w odniesieniu do instalacji hybrydowych systemów ogrzewania ze znacznym udziałem energii ze źródeł odnawialnych (OZE), jak np. kotły na paliwa kopalne z energią słoneczną lub pompą ciepła. Wtedy takie dofinansowanie może zostać udzielone w stopniu proporcjonalnym do udziału OZE w systemie ogrzewania.

Nowe zasady finansowania zostały opisane w niedawno opublikowanym „Zawiadomieniu Komisji w sprawie stopniowego wycofywania zachęt finansowych dla indywidualnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi na podstawie wersji przekształconej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków”.

Kłopotem energochłonne budynki

Celem tych regulacji jest uniezależnienie się od paliw kopalnych, a także zmniejszenie energochłonności budynków z równoczesnym wzrostem ich efektywności energetycznej tak, aby osiągnąć całkowicie bezemisyjne zasoby budowlane do 2050 roku. Budynki odpowiadają bowiem za 40% energii zużywanej w całej UE oraz za 36% emisji gazów cieplarnianych związanych z energią, a samo ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody odpowiadają za 80% energii zużywanej w gospodarstwach domowych.

A może być jeszcze drożej

Działania te muszą stać się priorytetem, tym bardziej w świetle planów wejścia w życie od 2027 roku ETS2, który obejmie opłatami sektor budynkowy i transportowy. System opłat za emisje już funkcjonuje. To ETS, w ramach którego duzi emitenci, jak np. elektrociepłownie, płacą za emisje gazów cieplarnianych. A najwięcej tych gazów powstaje w systemach opartych o paliwa kopalne jak np. węgiel czy gaz. Dlatego im więcej w systemie będzie spalanych paliw kopalnych, tym więcej będzie to kosztować i tym droższa energia się staje. Polskie domy w dużej mierze ogrzewane są węglem czy gazem, a samochody są na ropę bądź benzynę. To sprawi, że opłata ETS2 również będzie wysoka, co będzie odczuwalne w portfelach Polaków, a najwyższe koszty będą ponosić mieszkańcy starych, nieocieplonych budynków jednorodzinnych.

Dlatego też trwanie przy paliwach kopalnych w ogrzewnictwie indywidualnym już za 2 lata stanie się mocno obciążające finansowo. W „Analizie wpływu ETS2 na koszty życia Polaków” wskazano, że skumulowany dodatkowy koszt ETS2 dla przeciętnej rodziny wyniesie 6 338 zł w latach 2027-2030 dla ogrzewania gazem i 10 311 zł dla ogrzewania węglowego. To nie wszystko. Drugi skok cen paliw odczujemy w 2030 roku, kiedy to ETS1 i ETS2 zostaną połączone . W latach 2027-2035 skumulowane dodatkowe koszty będą wyglądać następująco – dla gazu 24 018 zł i dla węgla 39 074 zł. Dlatego tak ważna jest zmiana sposobu ogrzewania, sposobu transportu w kierunku niskoemisyjności i elektryfikacji, zwiększanie odnawialnych źródeł energii, tak aby paliw kopalnych było w systemie jak najmniej.

Ministerstwa już pracują nad wdrożeniem nowych przepisów

Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało w Rządowym Centrum Legislacji projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wartości referencyjnych oszczędności energii finalnej dla przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz w sprawie sposobu obliczania tych wartości. Na mocy tego rozporządzenia z systemu wsparcia finansowego wyłączone zostaną kotły niskotemperaturowe na paliwo gazowe lub paliwo ciekłe oraz kotły kondensacyjne opalane gazem ziemnym lub olejem opałowym lekkim. W Ocenie skutków regulacji zaznaczono, że "nadal będzie istniała możliwość dofinansowania ww. źródeł ciepła, ale wyłącznie w zestawach zawierających odnawialne źródła energii". Jak pisze resort – na rynku są dostępne zestawy zawierające ogrzewacz pomieszczeń lub ogrzewacz wielofunkcyjny, regulator temperatury i tzw. urządzenie słoneczne. Mają one też oddzielną klasę efektywności energetycznej, a wymagania w tym zakresie określone są już przepisami unijnymi.

Przewiduje się, że projektowane rozporządzenie wejdzie w życie jeszcze w 2024 roku, z dniem następującym po dniu ogłoszenia, tak aby umożliwić modyfikację regulaminów programów bezzwrotnych dofinansowań przewidzianych do realizacji w 2025 roku."(...) należy wskazać, że taki termin wejścia w życie jest uzasadniony potrzebą prawidłowej realizacji przez podmioty zobowiązane programów bezzwrotnych dofinansowań w 2025 roku. Niezbędne jest, aby rozporządzenie weszło w życie minimum dwa tygodnie przed terminem złożenia ww. regulaminów, tak aby umożliwić podmiotom zobowiązanym modyfikację ww. regulaminów przed 15 grudnia 2024 r." - wskazano w uzasadnieniu projektu rozporządzenia.

Ulga termomodernizacyjna też do korekty

W konsultacjach jest też ulga termomodernizacyjna, która pozwala na odliczenie w zeznaniu podatkowym kwoty 53 tysięcy zł pod warunkiem realizacji proekologicznych inwestycji w domu, jak termomodernizacja czy montaż odnawialnych źródeł energii. Jakie to materiały budowlane, urządzenia i usługi określa rozporządzenie. W Rządowym Centrum Legislacji opublikowany został projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych, który ma obowiązywać od 1 stycznia 2025 roku. Projekt rozporządzenia uzupełnia katalog materiałów budowlanych, urządzeń i usług o wydatki związane z zakupem i montażem mikroinstalacji wiatrowych, magazynów ciepła oraz magazynów energii. W celu realizacji artykułu 17 ust. 5 dyrektywy EPBD wyeliminowano możliwość skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej w przypadku zakupu, montażu i podłączenia do sieci kotłów olejowych i kotłów gazowych, zbiorników na gaz lub olej oraz przyłącza do sieci gazowej.

Anna Bogusz