Cmentarze bez plastiku. Hiszpanie stawiają na eko i inwestują w Polskę

2025-11-21

Polska i Hiszpania pod wieloma względami są bardzo podobne. Jednak w podejściu do pochowków to kraj z Półwyspu Iberyjskiego znacznie się różni zarówno w kwestiach finansowych, technologicznych, jak i samej ceremonii. Szczególnie widoczny jest tam bardzo mocno trend na eko pochówki, które w Polsce dopiero „raczkują”.

– W Hiszpanii od około 130 lat funkcjonują odpowiednie ubezpieczenia, z których rodzina pokrywa koszty pogrzebu. Szacujemy, że około 60 proc. naszych obywateli jest w ten sposób zabezpieczonych – powiedział Josep Ventura prezes Grupy Áltima podczas spotkania z polskimi dziennikarzami.

W Polsce to przede wszystkim obywatele liczą na zasiłek pogrzebowy, który i tak nie pokrywa nawet połowy kosztów pochówku. To, co jeszcze wyróżnia Hiszpanię to długoletnia historia firm, podejście do konsolidacji w branży, jak i samych pochówków.

Firma z ponad 300-letnim doświadczeniem w branży

Áltima powstała z połączenia trzech firm rodzinnych, z których jedna ma ponad 300-letnie doświadczenie w branży pogrzebowej:

• rodziny Ventura, która od 1687 roku świadczy i rozwija swoje usługi w mieście L'Hospitalet de Llobregat (Barcelona);
• rodziny Fenés, która prowadzi działalność w Baix Llobregat w regionie Barcelony od końca XIX wieku;
• rodziny Viñas, która od 1990 roku specjalizuje się w zarządzaniu i pozyskiwaniu koncesji administracyjnych na cmentarze publiczne.

W 2017 roku te same rodziny powołały Global Funeral Services w celu poszukiwania możliwości rozwoju w sektorze pogrzebowym poza Hiszpanią.

Grupa posiada obecnie największą sieć zakładów pogrzebowych, krematoriów i cmentarzy w całej Katalonii i jest jedną z 5 największych firm pogrzebowych w całej Hiszpanii. W tym kraju większość zakładów pogrzebowych znajduje się w rękach prywatnych lub należą do firm ubezpieczeniowych. W Polsce ta ostatnia forma własności jeszcze się nie wykształciła.

Pokoje pożegnań i nowe technologie

W Hiszpanii nie ma zwyczaju dotykania ciała zmarłego. To z kolei skutkuje tym, że podczas ceremonii pożegnalnych organizowanych przez rodzinę, trumna ze zmarłym jest umieszczona w specjalnym szklanym sarkofagu. Ceremonie związane z pożegnaniem zmarłego, najczęściej organizowane są w osobnych, obszernych pomieszczeniach, gdzie nawet przez kilka godzin przychodzi rodzina, znajomi, którzy ostatni raz chcą spojrzeć na zmarłego, złożyć kondolencje i wesprzeć rodzinę.

Niektóre zakłady pogrzebowe w Hiszpanii są bardzo duże, gdyż pod jednym dachem znajduje się nie tylko kilka pokoi pożegnań, ale także przestronne sale, gdzie odbywają się ceremonie świeckie lub religijne z udziałem kapłana.

Natomiast (jeżeli zostało to wybrane przez rodzinę), kremacja odbywa się w innym miejscu, gdzie w niewielkim pokoju zbierają się najbliżsi i przez specjalną szybę obserwują przedostatni etap pochówku. W przypadku zakładów należących do Grupy Áltima rodzina może poprosić o włączenie specjalnego rzutnika znajdującego się za szklaną ścianą. Wyświetla on morze, góry lub inny krajobraz, który lubił zmarły wprost na szybę i jest to dopełnione odpowiednią muzyką.

Trumna jest cały czas widoczna, ale to pozwala rodzinie na mniej „dosłowne” odejście zmarłego. W Polsce pojawiają się już specjalne szklane ściany, ale bez dodatkowych efektów. Oczywiście one nie są tanie, bo należy nie tylko zakupić odpowiedni rzutnik, ale dostosować szklaną przegrodę, na której mają być wyświetlane krajobrazy (aby obraz był widoczny, a jednocześnie prześwitywał zarys trumny).

W Hiszpanii moda na eko pogrzeby rośnie bardzo szybko

W Hiszpanii oprócz tradycyjnych pochówków od wielu lat rozwija się trend związany z tzw. eko pochówkami. W Polsce ta forma pochówku dopiero raczkuje.

– Staramy się wprowadzać zmiany ewolucyjnie, a nie rewolucyjnie w Polsce. Podpatrujemy naszych kolegów z Hiszpanii i staramy się skorzystać z ich doświadczeń. Jeżeli popatrzymy na to, co już oferowane jest na tamtejszym rynku, to mamy np. możliwość indywidualnego pochówku ekologicznego na specjalnie do tego przygotowanych ekologicznych kwaterach na cmentarzach. Noszą one nazwę Drzewa Pamięci i znajdują się w Krakowie i Łodzi – powiedział Marek Cichewicz, prezes zarządu Grupy Klepsydra.

Na wielu cmentarzach w Hiszpanii, a szczególnie na położonym na terenie Parku Przyrody Collserola cmentarzu Roques Blanques Regional Cemetery, który jest zarządzany przez Grupę Áltima, można wybrać konkretne drzewo (do wyboru są 3 gatunki), pod którym może spocząć urna z prochami zmarłego, może to również być miejsce, gdzie spocznie docelowo cała rodzina (urny umieszczane wokół drzewa, maksymalnie 5 urn).

Urny są wykonane najczęściej z drewna lub innego materiału, który szybko ulega biodegradacji.

Są też miejsca, które są czymś w rodzaju większych grobowców, ale znajdują się około 1 metra pod ziemią. Na wierzchu jest trawa, krzewy, specjalne miejsce na żywe kwiaty i tylko około 1,5-metrowy słup z wyrytym nazwiskiem sygnalizuje, do kogo należy ów schowany pod ziemią grobowiec rodzinny.

Co ciekawe na cmentarzu tym – jak i na większość w Hiszpanii – obowiązuje od dłuższego czasu zakaz składania wieńców czy kwiatów wykonanych z plastiku. Siła przyzwyczajenia niektórych osób jest jednak duża, więc raz w tygodniu służby porządkowe usuwają takie „niby” kwiaty. Znicze, które w Polsce są bardzo popularne, rzadko są stawiane na grobach w Hiszpanii.

Koszty pochówku w Hiszpanii zaczynają się od około 3000 euro w górę, w zależności od wybranych opcji, a tych jest bardzo dużo.

Z kolei miejsce na cmentarzu kosztuje od 400 euro do kilkudziesięciu tysięcy euro (np. eko-grobowce rodzinne). Rozsypywanie prochów w Hiszpanii jest dozwolone, ale nie można ich po prostu rozrzucić gdziekolwiek. Na cmentarzu położonym na terenie Parku Przyrody Collserola jest specjalne miejsce, gdzie rodzina może to zrobić i to jest opcja darmowa.

Hiszpański Global Funeral Services jest obecny w Polsce

– W Polsce zainwestowaliśmy jedynie w Grupę Klepsydrę, która zarządzana jest w sposób, który bardzo wspieramy. Przede wszystkim nasi koledzy z Polski skutecznie konsolidują bardzo rozdrobniony rynek. Widzimy w tym analogię do drogi, którą kilkadziesiąt lat temu przeszedł rynek hiszpański. Dodatkowo wdrażają oni nowe rozwiązania pogrzebowe, dostarczając innowacyjne usługi swoim klientom – powiedział Jordi Viñas Costa, prezes Global Funeral Services.

Dodał, że zarząd Global Funeral Services na razie nie przewiduje zwiększenia udziału w Klepsydrze, „ale jeśli pojawi się taka potrzeba i możliwość, to oczywiście firma rozważy taką opcję”.

– Poza Hiszpanią i Polską jesteśmy obecni także we Francji. Zakupiliśmy tam udziały w Grupie Generys, która posiada liczne spółki zajmujące się usługami pogrzebowymi. Przyglądamy się rynkowi w Portugalii i prowadziliśmy tam pewien pilotaż z lokalnym partnerem, ale na razie nie zaangażowaliśmy się kapitałowo. Z drugiej strony nie szukamy niczego na siłę poza naszym krajem dlatego, że w Hiszpanii mamy jeszcze wiele do zrobienia, jeżeli chodzi o konsolidację – powiedział Jordi Viñas Costa.

Obecnie GFS należy do pierwszej piątki największych spółek funeralnych w Hiszpanii. Z kolei w Katalonii jest liderem.

– Grupa Klepsydra jest spółką notowaną na giełdzie, ale my nie. Nie wykluczamy jednak, że w przyszłości GFS również wybierze drogę giełdową, choć na pewno będzie to parkiet w Hiszpanii – dodał Jordi Viñas Costa.

Inwestycja GFS bezpośrednio w Parku Przyrody Collserola. Jak oni to robią?

Jedną z największych inwestycji, jaką prowadzi Grupa w Hiszpanii, jest budowa domu pogrzebowego wraz z krematorium z dwoma piecami. Inwestycja będzie zlokalizowana w parku przyrody Collserola Natural Park pod Barceloną. Ze względu na wymogi środowiskowe samo wydanie pozwolenia trwało około 10 lat. W budynku spopielarni zwłok zamontowane zostaną dwa piece z filtrami i z odzyskiem ciepła dla potrzeb ogrzewania całego budynku. Jest on zlokalizowany przy cmentarzu Roques Blanques Regional Cemetery, który obecnie zajmuje 50 hektarów. Inwestycja ta obejmie dodatkowych 20 ha, co oznacza, że cały cmentarz obejmie 70 ha parku Collserola Natural Park. Co ciekawe na terenie zarządzanym przez firmę znajduje się także pasieka z około 3 mln rodzin pszczelich.

– Do niedawna na inwestycje przeznaczaliśmy rocznie średnio 10 mln euro. Teraz ze względu na kumulację projektów jest to około 14 mln euro – powiedział Viñas.

Jak dodał spółka Áltima jest rentowna, gdyż wraz z rozwojem grupy zwiększają się przychody i zyski.

– W ubiegłym roku skonsolidowane przychody Global Funeral Services wyniosły ponad 87 mln euro, a wskaźnik EBITDA przekroczył 16 mln euro – dodał Viñas.

Autor: Marek Knitter